UTRECHT – De Provincie Utrecht heeft op 9 oktober 2025 een besluit genomen dat tot grote zorgen en onrust leidt bij wolvenkenners, dierenrechtenorganisaties, dierenliefhebbers en het team van Wolven in Utrecht. Onderzoekers van de Zoogdiervereniging mogen drie jaar lang op de Utrechtse Heuvelrug de wolven vangen en zenderen met behulp van strikvallen en lokvoer. Nu vaderwolf Bram elk moment kan worden doodgeschoten en wolven worden doodgereden, is het onbegrijpelijk dat de kleine kwetsbare roedel aan welbewuste fatale risico’s blootgesteld worden in plaats van beschermd.
Het besluit volgt op een eerdere, mislukte poging van de provincie om wolf Bram (GW3237m) de vaderwolf van de roedel te vangen met een pootklem – een methode die door de rechter als in strijd met Europees recht werd beschouwd. Experts zien het nieuwe besluit als een omzeiling van dat verbod, met vergelijkbare risico’s voor de wolven.
Update: Animal Rights heeft aangekondigd naar de rechter te stappen om een schorsing van dit ‘maatwerkvoorschrift’.
Eerdere poging met verboden pootklem
In 2024 gaf de provincie Utrecht toestemming om wolf Bram te vangen met een zogenoemde Soft Catch Trap (SCT), een variant van de pootklem die zou voldoen aan “diervriendelijke normen”. De actie leidde tot juridische procedures, aangespannen door dierenrechtenorganisaties, zoals de Faunabescherming en Animal Rights.
De voorzieningenrechter van de rechtbank Midden-Nederland oordeelde op 11 december 2024 (zaken UTR 24/5579 en UTR 24/5681) dat het gebruik van de pootklem in strijd was met EU-verordening 3254/91. Die verordening verbiedt het gebruik van alle klemmen waarmee wilde dieren fysiek worden vastgehouden, vanwege de risico’s op pijn, stress en verwonding.
De rechter benadrukte dat de briefing, waarin werd gesuggereerd dat Soft Catch Traps mogelijk wél gebruikt mochten worden voor onderzoek, geen rechtskracht had. De provincie moest haar plannen onmiddellijk stopzetten. Bovendien bleek dat wolf Bram helemaal niet een solitaire wolf was maar de vader van de roedel.
Nieuwe methode, zelfde risico’s
Met het nieuwe besluit van oktober 2025 probeert de provincie via een andere route toch weer vangst van wolven mogelijk te maken: en nu niet een wolf maar alle wolven. De nu toegestane methode is de Belisle 8-inch strikval – een metalen draad die zich om de poot van het dier sluit en via een alarmsysteem het onderzoeksteam waarschuwt. De wolf wordt vervolgens verdoofd en gezenderd. Het is de bedoeling dat alle wolven van de roedel worden gelokt, gevangen, verdoofd en gezenderd.
Het vanggebied bestrijkt de hele Utrechtse Heuvelrug.
Volgens de provincie is de Belisle-strikval een “humane” methode, omdat de val slechts tijdelijk om de poot sluit en snel kan worden geopend. Toch waarschuwen wetenschappers dat ook deze methode ernstige stressreacties kan veroorzaken en in feite vergelijkbaar is met een pootklem.
- Santos et al. (2017, tijdschrift Stress*)* toonden aan dat zelfs bij moderne vallen de gevangen wolven sterke fysiologische stressreacties vertonen.
- Turnbull et al. (2013, Wildlife Society Bulletin) beschrijven dat zulke vangstmethoden kunnen leiden tot gedragsveranderingen en vermijding van bepaalde gebieden.
- De European Food Safety Authority (EFSA, 2009) concludeerde dat “geen enkele vangmethode waarbij dieren fysiek worden gefixeerd volledig vrij is van pijn of angst”.
Op deze video is duidelijk te zien hoe de wolf lijdt nadat hij in de val zit:
Een kwetsbare soort
De wolf is in Nederland nog altijd beschermd onder de Europese Habitatrichtlijn. Volgens de Voortgangsrapportage Wolf (Ministerie van LNV, 2025) leven er naar schatting 104 tot 124 wolven, verdeeld over slechts enkele roedels. De staat van instandhouding is nog steeds ongunstig – wat betekent dat elke sterfte of verstoring invloed kan hebben op de populatie.
Op de Utrechtse Heuvelrug, waar het territorium wordt doorkruist door wegen, recreatie en bebouwing, is de kans op verstoring bijzonder groot. Het vangen en verdoven van wolven kan leiden tot nog veel grotere verstoring, stress in de roedel en verlatingsgedrag van jongen. De jachtactiviteiten om wolf Bram dood te schieten hebben ook grote gevolgen: er is een wolvin aangereden en daarna gedood en de roedel was met kleine welpen in paniek op de vlucht, wat leidde tot het incident op 30 juli 2025.
Juridisch grijs gebied
De provincie baseert het besluit op de Omgevingswet en noemt de strikval “een alternatief voor de verboden pootklem”. Maar dat is een grijs gebied: de Belisle-strikval valt formeel niet onder het pootklemverbod, maar heeft in de praktijk hetzelfde doel en effect.
De Europese Commissie (C(2021)7301) waarschuwde eerder dat het gebruik van fysieke vangmiddelen zoals strik- of pootvallen alleen onder “uiterste noodzaak” en “strenge controle” mag worden toegestaan. Die voorwaarden zijn in Utrecht niet aangetoond.
Alternatieven worden genegeerd
Er bestaan niet-invasieve onderzoeksmethoden waarmee wolven kunnen worden gevolgd zonder ze te vangen of te verdoven.
Denk aan:
- Cameravallen voor gedrag en aantallen;
- DNA-analyse van uitwerpselen en haren;
- Akoestische monitoring met AI voor huilgeluiden;
- Sporenonderzoek voor verplaatsingspatronen.
In Duitsland, Zweden en Polen zijn deze methoden de standaard binnen nationale monitoringsprogramma’s (Linnell et al., Large Carnivore Initiative for Europe, 2021).
Volgens onderzoekers leveren ze “betrouwbare data zonder dieren te verstoren”.
Bezorgdheid over precedentwerking
Natuurorganisaties vrezen dat dit besluit een gevaarlijk precedent schept. Wat nu wordt toegestaan voor “onderzoek” kan in de toekomst worden gebruikt om beheer of populatiecontrole te rechtvaardigen. Daarmee komt de bescherming van de wolf onder druk te staan. En de vraag is ook: waarom moeten de wolven onderzocht worden? En waarom op deze manier? De noodzaak is helemaal niet duidelijk. Ook kunnen wolven via zenders worden gevolgd en gedood.
Alle acties van de provincie Utrecht, waaronder nu ook het ingrijpen met lokken, klemmen of vallen, zet het vertrouwen in de overheid nog meer onder druk. Er is al sprake van enorme belangenverstrengelingen:
Conclusie
De wolf is geen proefdier, maar een vrijlevend roofdier dat zijn plek in de Nederlandse natuur heeft heroverd. Echte kennis over samenleven met wolven begint met respect en zorgvuldigheid. De Utrechtse Heuvelrug moet een plek zijn waar wolven zonder angst voor jagers, vallen of zenders kunnen leven. Rust, ruimte en bescherming van de roedel zouden topprioriteit moeten zijn. De oorzaken van incidenten, de enorme verstoringen van de wolven, moeten worden weggenomen. Er moeten rustgebieden komen, niet nog meer opjagen, verstoren en vangen.
Het huidige besluit met strikvallen is een omzeiling van de eerdere uitspraak — omdat de Belisle-strikval technisch geen pootklem is, maar in de praktijk een vergelijkbaar effect heeft: het dier wordt met een stalen draad fysiek vastgehouden. Daarnaast bestaat de kans dat dieren gewond raken, overlijden tijdens verdoving en door zenders kunnen gaan functioneren als een Judaswolf.
Stress door opjagen, verstoringen en vangen met klemmen, kan dodelijk zijn door wolven. De afgelopen twee jaar hebben dat duidelijk aangetoond. Door verstoringen van de nesten door de oefeningen van Defensie en het jagen op wolf Bram door de provincie Utrecht, sloegen de wolven op de vlucht met defensief gedrag tot gevolg. Een wolf die uit herhaaldelijke angst een keer van zich afbijt heeft duidelijk rust nodig: niet nog meer stress.
Een rustgebied waar geen honden en mensen mogen komen, zal alle verstoringen oplossen. Maar nu laat de provincie Utrecht de stress bij de dieren nog hoger oplopen. Ieder weldenkend mens kan bedenken dat het opjagen van wolven door jagers en het vangen met vallen de wolven nog meer terechte doodsangst geeft.
Nu wolf Bram al elk moment doodgeschoten kan worden, is het niet te begrijpen dat de provincie Utrecht nog een stap verder gaat door de hele roedel aan grote fatale risico’s bloot te stellen.
De taak van de provincie Utrecht is om de wet uit te voeren: het beschermen van de wolven. Niet ze opjagen, doden en vangen met alle fatale uitkomsten.
Zeker nu er al in korte tijd zoveel wolven zijn doodgereden in het territorium en er incidenten zijn door gestreste wolven zou de prioriteit moeten uitgaan naar rustgebieden en verkeersmaatregelen om de wolven te beschermen. Nu jaagt de provincie alle wolven in de provincie Utrecht waarschijnlijk de dood in.
De onnavolgbare redenaties van de provincie Utrecht zeggen al voldoende: je gaat beschermde dieren blootstellen aan mogelijk fatale risico’s om ze te monitoren (beschermen), maar dat is eigenlijk geen probleem want ze worden al voldoende beschermd:
Bezwaar maken
Het is mogelijk bezwaar te maken tegen de vergunning. Zie daarvoor de bijlage.
Bronnen
- Santos et al. (2017). Stress responses in free-ranging wolves (Canis lupus). Stress, 20(5): 513–522.
- Turnbull et al. (2013). Anthropogenic impacts to the recovery of Mexican gray wolves. Wildlife Society Bulletin, 37: 311–318.
- EFSA (2009). Animal welfare aspects of the use of traps for the capture of animals.
- Europese Commissie (2021). Guidance document on the strict protection of animal species under the Habitats Directive (C(2021)7301).
- Rechtbank Midden-Nederland (2024). UTR 24/5579 en UTR 24/5681.
- Ministerie van LNV (2025). Voortgangsrapportage Wolf Nederland.
- Linnell et al. (2021). Large Carnivore Initiative for Europe – Monitoring Guidelines.
- Verordening (EG) nr. 3254/91: Verbod op het gebruik van wildklemmen in de Europese Unie.
