Foto: Wolf Bram, copyright Ramon van Bentum
De 10 meestgestelde vragen
UTRECHT – Sinds 23 juli 2025 mag wolf Bram worden doodgeschoten. Hij is de vader van vijf jaarlingen uit 2024, twee daarvan zijn doodgereden, en van ten minste drie welpen die eind april 2025 zijn geboren. Vorig weekend werd wolf Bram verschillende keren waargenomen. Het ecoduct Treeker-Wissel is ingericht als troosteloze executiezone. Wolven in Utrecht ontvangt veel vragen over de roedel en de afschotvergunning. In dit artikel staan de antwoorden op 10 veelgestelde vragen. De bevindingen en opinie van Wolven in Utrecht zijn verwerkt in de antwoorden.
De geschiedenis van wolf Bram lees je hier:
Update 24 augustus 2025
Afgelopen week werd duidelijk hoe kwaad landgoed Den Treek-Henschoten en provincie Utrecht zijn dat het nog niet gelukt is wolf Bram (GW3237m) dood te schieten. Het gebied rond ecoduct Treeker-Wissel dat op het landgoed in het afschotgebied ligt, is een ware oorlogszone geworden. De paden voor en naar het ecoduct die altijd vrij toegankelijk waren, zijn nu afgesloten. Het ecoduct is gemaaid en overal zijn takken en bomen weggehaald en afgebroken. Zelfs de parkeerplaats aan de Doornseweg vlak bij het ecoduct is afgesloten. Het is een naargeestige executieplaats geworden.
Bizar genoeg waren landgoed Den Treek-Henschoten en de provincie Utrecht niet bereid paden en gebieden af te sluiten voor rust voor de wolven, want de vrijheid van de recreant is belangrijker dan veiligheid van de roedel. Maar voor het doodschieten van vaderwolf Bram blijkt duidelijk alles ineens wel mogelijk te zijn, want de veiligheid van de recreant is belangrijker dan vrijheid van de wolven. Geen middel wordt geschuwd om de roedel letterlijk in het vizier te krijgen.
Lees meer informatie in de meest gestelde vragen over de situatie nu.
1. Hoe is het nu met de roedel van wolf Bram?
Dat is niet precies duidelijk. Op 23 juli 2025 heeft de rechter geoordeeld dat wolf Bram (GW3237m) mag worden afgeschoten door de provincie Utrecht. In de weken voor de rechtszitting en de dagen daarna waren de afschotvoorbereidingen rond het nest en rendez-vous plekken in het afschotgebied in volle gang. Het plan was nogal macaber. Omdat wolf Bram steeds de welpen van voedsel moest voorzien, werden op de ecoducten en aanlooproutes naar het hol en de rendez-vous plaatsen jagersstoelen en extra wildcamera’s geplaatst met de bedoeling de wolf vlak bij de welpen dood te schieten.
Wolf Bram en wolvin Eva, de ouderdieren van de roedel van de Utrechtse Heuvelrug
Door deze onrust en activiteiten in het kerngebied, is de roedel (mogelijk) vanaf 25 juli 2025 gestrest vertrokken. Dat werd gezien door monitoring en waarneming. Het had die periode veel geregend en sporen zijn zorgvuldig dagenlang onderzocht. Uit de waarnemingen bleek dat de ouderdieren gestrest waren en risico´s namen met hun jonge welpen, die ze zonder deze verstoringen nooit zouden nemen.
Het incident op 30 juli 2025 bij de Pyramide van Austerlitz bevestigt dat de wolven met welpen terechtkwamen op een plek waar ze normaal gesproken helemaal niet willen zijn.
Dat was in de zomer van 2024 ook het geval. De roedel werd toen verstoord door legeroefeningen en kwam op te drukke plekken met honden waar ze anders nooit zouden zijn met welpen. Je leest hier wat er in 2024 mis ging:
Verstoringen van het nest door jachtactiviteiten van de provincie Utrecht, veroorzaken grote stress bij de ouderdieren die daardoor alles zullen doen om de welpen in veiligheid te brengen. Jonge welpen kunnen nog niet vluchten, jagen en zich beschermen, ze zijn volledig afhankelijk van hun ouders.
Waar de roedel met de welpen nu is, is niet bekend. Ze trekken waarschijnlijk over de hele Utrechtse Heuvelrug. Het is niet duidelijk of de drie de jaarlingen bij de roedel zijn. De welpen zijn inmiddels vier maanden oud en kunnen nu makkelijker mee op pad. Ze gaan (binnenkort) ook mee op jacht.
2. Kan er iets gedaan worden om de roedel te beschermen en zo ja, wat?
Op de achtergrond zijn verschillende organisaties, zoals Animal Rights en de Faunabescherming, bezig met (juridische) opties om de dood van wolf Bram te voorkomen. Er loopt een bodemprocedure tegen de afschot van wolf Bram. Als onderdeel daarvan was een voorlopige voorziening aangevraagd, die werd afgewezen. Het is niet mogelijk tegen de uitspraak van de voorlopige voorzieningen rechter in beroep te gaan. De bezwaarprocedure op de vergunning loopt door.
- Er is een petitie die getekend kan worden om de afschot te voorkomen en te kiezen voor onafhankelijk onderzoek en alternatieven.
- Het is mogelijk je stem te laten horen aan de provincie Utrecht.
- Natuurorganisaties zoals Animal Rights en de Faunabescherming zijn een bezwaarprocedure gestart tegen de afschot van wolf Bram. Wanneer de procedure wordt behandeld is nog niet bekend.
- De Faunabescherming heeft speciaal het Wolvenfonds opgericht om de wolven in Nederland juridisch te beschermen.
- Veel delen in het afschotgebied, behalve het militair oefenterrein, zijn vrij toegankelijk. De afschottijden zijn tussen een uur voor zonsopgang en een uur na zonsondergang. Merk je iets ongewoons of vertrouw je iets niet? Meld het dan.
- Heb je belangrijke tips of informatie over de roedel of over de incidenten die niet bekend zijn, laat het ons weten.
3. Waarom moet wolf Bram worden doodgeschoten?
Volgens de provincie Utrecht heeft wolf Bram op 19 mei 2025 zonder aanleiding een vrouw gebeten. Vooral dat ´zonder aanleiding´ plaatst hem volgens de provincie Utrecht ‘diep in het rood op de escalatieladder’.
In de onderbouwing van de vergunning werden ook de gebeurtenissen van de zomer van 2024 meegenomen.
Wolven in Utrecht heeft grote vraagtekens bij de onderbouwing en onafhankelijkheid van onderzoek voor de afschotvergunning en plaatsen binnenkort een artikel over de bevindingen. Een aantal opmerkingen alvast bij de afschotvergunning.
Bevindingen:
- De second opinion is uitgevoerd door Econatura dat voor landgoed Den Treek-Henschoten werkt. Dit landgoed heeft een uitgesproken anti-wolf houding.
- Er wordt in de rapportage belangrijke informatie weggelaten, waardoor een vertekend beeld ontstaat.
- Er worden in de rapportage aannames gedaan die niet door feiten worden onderbouwd.
- Gebeurtenissen vanaf 17 mei 2025 worden onvolledig weergegeven en geïnterpreteerd in het slechtst mogelijke scenario voor wolf Bram.
- Er was vanaf het weekend 17-18 mei 2025 een grote verstoring van het nest.
- Het nest was destijds mogelijk wel vlak bij het Vogelwater.
- Honden, en ook loslopende honden, speelden hierin een rol.
- Er wordt gesteld dat bij het incident met het meisje van de BSO ook wolf Bram betrokken was, hoewel uit DNA geen individu kwam.
- Er wordt gesteld dat het omvergerende kind in 2024, het enige bewijs van een incident waar wolf Bram bij betrokken was in 2024, mogelijk predatie gedrag was. Dat er een loslopende hond was, speelt ineens geen rol.
4. Loopt wolf Bram als een gevaarlijk bijtende wolf rond?
Wolf Bram is een krachtige en beschermende wolf. In welpentijd is hij verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de welpen. Alle ´incidenten´ vallen in onze optiek in de categorie beschermend gedrag, veroorzaakt door grote verstoringen van het nest met jonge welpen in voorjaar en zomer van 2024 en 2025.
Dat blijkt uit de locaties en de periodes van de ´incidenten´. Alle gebeurtenissen waren in de gebieden en periode met heel jonge welpen. Meestal zijn (loslopende) honden de grote stressbron, naast kinderen die rennend door het gebied gaan. Dit gebeurde op 16 juli 2024 en 30 juli 2025.
Een wolf is een wild roofdier. Wolven zullen mensen bij voorkeur mijden. Honden zijn voor wolven ‘andere wolven’. Rustgebieden en aanlijnplicht voor honden kunnen veel stress en problemen voorkomen.
5. Zijn er geen alternatieven voor afschot?
Die zijn er zeker.
Als ouderdieren vanaf de paartijd tot september een gebied van minimaal 3 kilometer radius rond het werphol krijgen, hebben ze alle rust en ruimte om hun welpen veilig en ongestoord groot te brengen.
Op de Veluwe zijn rustgebieden voor roedels met jonge welpen, dat werkt uitstekend. Wolven zijn slimme en intelligente dieren die weten welk gebied geschikt is en zij maken daar gebruik van.
In de provincie Utrecht waren vorig jaar grote verstoringen van het nest door militaire oefeningen en loslopende honden. De provincie Utrecht had beloofd dit jaar rustgebieden toe te kennen. Dit is niet gebeurd. Als wolven met welpen zich in een rustgebied kunnen terugtrekken waar geen mensen en geen honden mogen komen, totdat de welpen groot genoeg zijn in het najaar om mee op pad te gaan, is er geen enkel probleem. De ouderdieren zullen tot die tijd altijd hun welpen beschermen.
6. Hoe groot is de roedel van wolf Bram?
Wolf GW3237m en wolvin GW4076f kregen in 2024 vijf welpen. Twee daarvan zijn doodgereden in het territorium. Waar de drie jaarlingen nu zijn is niet bekend. In het voorjaar van 2025 kregen de ouderdieren een tweede nest. Het zou in elk geval gaan om ten minste drie welpen.
Oktober 2024 – DNA-bevestiging ouderdieren:
- In oktober 2024 werd via DNA-onderzoek bevestigd dat Bram (GW3237m) de vader was van de vijf welpen: de roedel van de Utrechtse Heuvelrug.
- De moeder van de welpen is Eva (GW4076f), naar de eerste wolvin in de provincie Utrecht.
Oktober 2024 – DNA-bevestiging welpen:
- GW4504f (vrouwelijk)
- GW4412m† (mannelijk, overleden 26 maart 2025)
- GW4413m (mannelijk)
- GW4477m† (mannelijk, overleden in november 2024)
- GW4415m (mannelijk)
7. Waar is wolf Bram?
Het territorium van wolf GW3237m, wolf Bram, is de Utrechtse Heuvelrug en loopt van Het Gooi tot aan Amerongen. Volgens de provincie Utrecht is er een kerngebied waar de wolven veel zijn en jongen krijgen.
Er zijn verschillende versies over waar het nest heeft gezeten en waar de roedel nu is. Het is niet duidelijk.
Wolf Bram is de afgelopen weken een aantal keren gezien en er zijn aanvallen op schapen geweest, vermoedelijk door wolven. Na augustus nemen de aanvallen op vee vaak toe. Dat heeft te maken met de groei van de welpen, die vanaf september mee op jacht gaan en de groei van de prooidieren. Ze gaan voor de makkelijke buit. Er zijn ook andere wolven waargenomen. Een paar waarnemingen van de afgelopen weken:
8. Wat zijn de bewijzen tegen wolf Bram?
Volgens de provincie Utrecht zijn er drie DNA-bewijzen van incidenten met wolf Bram.
- Op 31 juli 2024 zou wolf Bram een kind omver hebben gerend bij Austerlitz. Er werd DNA (een haar) van hem gevonden op de kleding. Destijds was de verklaring dat hij op de loslopende hond van de vader afging. In het rapport van nu wordt dat ineens anders uitgelegd: het zou predatie zijn geweest.
- Op 19 mei 2025 werd een vrouw gebeten bij het Vogelwater. Van de wond is geen DNA. Alleen DNA op de kleding toonde aan dat het om wolf Bram ging.
- Op 30 juli 2025 was er een incident met een 6-jarig jongetje bij de Pyramide van Austerlitz. DNA toonde aan dat het om wolf Bram ging. Dit incident telde niet mee voor de afschotvergunning. Die was al eerder aangevraagd.
Lees alles over de incidenten hier:
9. Welke informatie is er over de afschot?
De jagers mogen alleen in een vergunningengebied jagen en alleen tussen een uur voor zonsopgang en een uur na zonsopgang. Er moeten 2-3 jagers zijn om wolf Bram te identificeren. Dat is een lastige klus omdat twee jaarlingen op hem lijken. Op zondag mag er niet gejaagd worden.
Het wordt ook richting het einde van het jaar moeilijker omdat de welpen dan al even groot zijn als hun ouders. Identificatie wordt dan nog lastiger.
Het lijkt erop dat landgoed Den Treek-Henschoten en de provincie Utrecht inmiddels alle middelen inzetten om wolf Bram dood te schieten. Het ecoduct Treeker-Wissel is nu aan beide kanten oorlogsgebied geworden. Op militair Oefenterrein Leusderheide was het gebied naar het ecoduct ontoegankelijk, en inmiddels is dat ook op het landgoed zo. Je kunt er natuurlijk nog wel onderdoor lopen en fietsen.
10. Is wolf Bram gevoerd om van hem een probleemwolf te maken?
Die vraag wordt veel gesteld en die mening wordt veel gedeeld. Deskundigen in binnen- en buitenland zijn van mening dat dat inderdaad het geval is.
Veel deskundigen kunnen het gedrag van wolf Bram niet plaatsen. Er worden daarbij verschillende mogelijke oorzaken genoemd: voeren, honden en recreatiedruk.
Opvallend hieraan is dat er ook wolvenroedels met welpen leven in andere drukke delen van Europa waarbij geen incidenten zijn.
Of Bram gevoerd werd en wordt of dat er andere dingen met hem gebeuren, dat kan. Het is lastig te bewijzen, want dat gebeurt uiteraard niet open en bloot. Het zou dan een heterdaad moeten zijn. Er zijn wel indicaties: kadavers, opvallende locaties waar wolf Bram geregeld is, gedrag dat duidt op weinig angst voor mensen. Het territorium is 150km2 groot, waarom de roedel met welpen en Bram steeds terugkeren naar zekere onrustige locaties, en niet zuidelijker gaan, is opmerkelijk.
Zelfs de provincie Utrecht had het vorig jaar over het vangen van wolf Bram op de bijvoerplek. Niet op een bijvoerplek.
