Het kabinet heeft besloten om Defensie meer oefenruimte te geven, waaronder op de Leusderheide in de provincie Utrecht. Hier moet ruimte komen voor helikopterlandingen (maximaal 3.500 per jaar), loopgraven en verdedigingswerken. Ook in omliggende gebieden mogen helikopters in de toekomst laagvliegen als onderdeel van een nieuw laagvlieggebied. Dit kan grote impact hebben op de wolven van de Utrechtse Heuvelrug. In de zomer van 2024 werden de eerste welpen in Utrecht geboren en de ouderdieren sloegen steeds met de welpen op de vlucht door oefeningen van Defensie. Dit liep bijna fataal af.

De maatregelen zijn onderdeel van het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD), dat inspeelt op de groeiende dreiging uit het buitenland en de wens om de krijgsmacht uit te breiden. Staatssecretaris Gijs Tuinman noemt de urgentie hoog vanwege de toenemende instabiliteit in Europa.

Gevolgen voor de natuur en de wolven

De Leusderheide is niet alleen militair terrein, maar ook een belangrijk natuurgebied waar in 2024 de eerste welpen van de wolven van de Utrechtse Heuvelrug werden geboren. In 2024 sloegen de ouderdieren steeds op de vlucht met hun welpen als er oefeningen waren van Defensie. De toename van militaire activiteiten – met name het laagvliegen en helikopterverkeer – kan ernstige verstoring veroorzaken.

Wolven hebben rust en een veilig territorium nodig. Verstoring leidt tot stress, vluchten of het zoeken van alternatieve – vaak drukkere of minder geschikte – gebieden. Dit verhoogt het risico op conflicten met mensen of verkeersongelukken aanzienlijk. In 1,5 jaar tijd zijn er al vier wolven aangereden in het gebied. En in 2024 leidde de vluchtende ouderdieren met welpen tot grote onrust. De oefeningen werden bijna hun dood. Lees meer over de grote paniek van de wolven en de gevolgen in een van deze artikelen:

• Wolf Bram met welpen vluchtend voor Defensiekogels: pootklemmen op vluchtroute en afschot bijvoerplek?
• Alles over de wolven in Utrecht
• Het territorium van de wolven van de Utrechtse Heuvelrug
• Derde dode wolf in jaar tijd

Hoewel Defensie aangeeft rekening te houden met broedseizoenen door gebieden ‘aan en uit’ te zetten, is het de vraag of dat voldoende bescherming biedt aan de kwetsbare wolvenroedel op de Heuvelrug.

Natuurorganisaties maken zich grote zorgen over deze ontwikkeling, mogelijk wordt er niet voldoende rekening gehouden met kwetsbare diersoorten, zoals de wolf.