De nieuwe 2,5 uur durende documentaire van de Duitse wolvenfilmer Sebastian Körner, “Wölfe und Menschen – Wege zur Koexistenz”, werd maandagavond 28 april 2025 gepresenteerd op YouTube. Tijdens een live-uitzending van het Wereldnatuurfonds (WWF) Duitsland kwam de maker aan het woord. De film, die op YouTube is te zien, bestaat uit elf modules, die je los van elkaar kunt bekijken. De Duitse ‘Advocaat van de wolven’ Christian Berge, bekeek de film voor Wolven in Utrecht en schreef een recensie. Volgens Berge ontbreekt er iets cruciaals in de film.

Door Christian Berge, 1 mei 2025

De nieuwe documentaire “Wölfe und Menschen – Wege zur Koexistenz” van Sebastion Körner heeft prachtige beelden van het leven van de wolf in Duitsland. De wolf is nu 25 jaar terug en In de documentaire is heel veel ruimte voor ervaringen van mensen die (dagelijks) met de aanwezigheid van wolven te maken hebben, zoals veehouders die aan kuddebescherming doen.

De film is duidelijk bedoeld om ‘feitelijke’ informatie te geven en niet om op emoties in te spelen. Toch roept de documentaire kritische vragen op. Want hoeveel ruimte is er werkelijk voor reflectie op de politieke realiteit rondom de wolf?

Wat ontbreekt er in de film?

Door de actuele situatie in Europa — en die wordt in de documentaire ook genoemd — is het des te opvallender dat iets belangrijks ontbreekt: men had moeten vermelden dat het hoogste Europese gerechtshof, het Europees Hof van Justitie, in 2024 twee uitspraken heeft gedaan. Ik noem ze het vierde en vijfde wolvenarrest, van respectievelijk 11 juli en 29 juli 2024.

Het Hof heeft daarin uitgelegd wat precies wordt bedoeld met een gunstige staat van instandhouding (FCS). Het oordeel was dat wolven in een EU-land pas als ‘gunstig in stand’ beschouwd kunnen worden als ze in het hele land voorkomen, en dus niet alleen in een enkele deelstaat of regio. In Duitsland en Spanje leven wolven bijvoorbeeld in nog geen derde van het land – dus zijn er nog veel te weinig om van een gunstige staat te kunnen spreken. Dat was het vierde arrest.

In het vijfde arrest ging het om een zaak in Spanje, in de regio Castilië en León. Daar leven ongeveer 1.000 wolven, de overheid wilde er 300 afschieten. Milieuorganisaties maakten daar bezwaar tegen. De Spaanse staat gaf toe dat het gunstige instandhoudingsniveau niet was bereikt, maar wilde toch tot afschot overgaan. In Spanje hebben wolven overigens slechts een basale beschermstatus, en niet de strenge bescherming zoals in Nederland of Duitsland. Toch oordeelde het Hof dat ook dan geen wolven mogen worden gedood zolang de FCS niet is bereikt.

In de documentaire wordt niet vermeld dat in nog geen derde van Duitsland wolven leven.

En zelfs als de wolf in bijlage V staat (wat betekent dat hij slechts beschermd is en niet streng beschermd), mag hij nog steeds niet worden gedood zolang die gunstige staat niet is bereikt.

Juist omdat veel jagers en veehouders denken dat ze binnenkort – dit jaar nog – legaal wolven mogen afschieten, had de documentaire deze twee gerechtelijke uitspraken echt moeten noemen.

Jagers willen per se wolven doden

Alles bij elkaar is dit natuurlijk nog steeds de beste en meest gedetailleerde documentaire tot nu toe. Het bewijst dat het wel degelijk mogelijk is om vee te beschermen tegen wolven zonder ze te doden. Kuddebescherming werkt.

Ik vind het wrang dat juist Zwitserland als voorbeeld van goed kuddebeschermingsbeleid wordt gepresenteerd, terwijl daar in slechts twee seizoenen hele roedels zijn afgeschoten en het uitroeien weer is begonnen.

Maar al deze feiten kennen we inmiddels al. En ook de wolvenhaters en de politiek kennen deze feiten. Het probleem is niet meer wat we kunnen doen om vee te beschermen — die kennis is er. We zitten al 3 tot 5 jaar in een fase waarin jagers proberen wolven legaal te mogen doden in Europa. De biologische feiten doen er voor hen nauwelijks nog toe. Wat wél telt, zijn de juridische beschermingen vanuit het Europees recht — en die ontbreken in deze documentaire.

De omheining In de module waarin de paardeneigenaar werd getoond met zijn grote paarden (“Hannoveraner”) heb ik samen met een paar wolvenvrienden voor hem gebouwd. Het is slechts 25 km bij mij vandaan, in het territorium van mijn eerste wilde roedel: de Roddianen, met het mannetje Roddy als vader.

Welpen leren niet om op verkeerde prooi te jagen

Ik mis in de informatie dat welpen vanaf ongeveer 6 maanden beginnen mee te gaan met hun ouders op jacht. Dit gebeurt omdat dan de wisseling van melkgebit naar volwassen tanden is voltooid. Op dat moment hebben ze ook voldoende schofthoogte bereikt om de snel lopende (dravende) ouders te kunnen volgen.

Waarom is dit belangrijk? Omdat wolvenhaters vaak beweren dat de ouders hun welpen leren om het verkeerde prooi te jagen, namelijk vee. Maar dat klopt niet. In de wintermaanden staat het grootste deel van het vee, zoals runderen, schapen, geiten en paarden, namelijk op stal. Dus wat leren de welpen dan te jagen? Precies: wilde prooidieren uit de natuur! Ze jagen dan op wild zoals herten, reeën en wilde zwijnen.

Feiten lijken niet meer belangrijk

De biologische feiten kennen we inmiddels tot in den treure. Wat echter blijft ontbreken – en wat bij de organisaties die deze documentaire hebben gefinancierd blijkbaar niet doordringt – is dat we ons inmiddels in een puur politieke fase bevinden, waarin de feiten er niet meer toe doen.

De jagers willen opnieuw legaal wolven doden! Het kan hen niets schelen hoe het de veehouders werkelijk vergaat. Dat komt – althans in wat ons getoond werd – helaas niet naar voren. Maar dat is juist nu van essentieel belang!

Tot slot

Sebastian Körners documentaire is visueel krachtig, informatief en met zorg opgebouwd. Voor wie zich oriënteert op het thema wolf en samenleven biedt het beslist waardevolle inzichten. Maar tegelijk had de film meer mogen doen met de juridische kaders, de politieke realiteit en de structurele belangenconflicten die het wolvendebat in Duitsland vandaag de dag bepalen.

Co-existentie vraagt meer dan alleen mooie beelden en goede bedoelingen. Het vraagt om duidelijke keuzes, politieke moed én eerlijke communicatie. Juist daar ligt de grootste uitdaging van onze tijd.